Historia piwa

Około 10 000 lat p.n.e. ludzie, żyjący do tej pory głównie z polowań i zbierania dziko rosnących owoców, coraz częściej osiadali się w jednym miejscu tworząc osady. Mniej więcej w tym okresie rozpoczął się rozwój rolnictwa. Protoplastami warzenia piwa byli prawdopodobnie Sumerowie w Mezopotamii o.k. 7000 lat p.n.e., a pierwszymi surowcami do jego produkcji – jęczmień oraz owies i proso. Najstarszy przepis na produkcję pochodzi jednak z przed o.k. 4000 r.p.n.e., zapisany na glinianych tabliczkach zwanych „Monument bleu” i opisujący sposób przygotowania napoju z pszenicy orkisz.

Przepis na sikaru („boskie piwo”) – wg. pradawnego przepisu Sumerów

Produkcją piwa wśród Sumerów zajmowały się kobiety, gdyż to rzemiosło znajdowało się pod opieką żeńskich bóstw (boginią piwa była Ninkasi).

Babilonia

Tradycję i sztukę warzenia piwa przejęli po upadku Sumerów – Babilończycy. Są oni pomysłodawcami dodawania chmielu w celu poprawy smaku tego złocistego trunku. Każdemu obywatelowi przysługiwały 3 litry piwa dziennie, a piwowarze byli zwolnieni ze służby wojskowej. W XVIII w. p.n.e., słynny władca Hammurabi zawarł przepisy regulujące ceny handlu piwem oraz zakaz dolewania wody. Za ich złamanie można było zostać uwięzionym w kadzi warzelnej lub wrzuconym do rzeki.

Egipt

„Pożywienie faraonów” – taki przydomek nosiło stosunkowo lekkie, jasne piwo w Egipcie. Przyrządzane je bez dodatku chmielu, ale za to dobrze gasiło pragnienie. Było podstawowym pożywieniem obok chleba, a każdy obywatel otrzymywał porcję 5 litrów tego trunku dziennie. W Egipcie odkryto także najstarszy browar. Datowany na ok. 3700r. p.n.e., był w stanie pomieścić ok. 390 litrów piwa.

Przepis na egipskie piwo – wg. naukowców

Najpopularniejsze egipskie piwo z dodatkiem soku daktylowego nazywało się zythum, mocne (10-15% alkoholu) – dizythum, słodzone – karmi. Piwo jako dar boga Ozyrysa, było stosowane także w medycynie.

Polacy nie gęsi…

Z Egiptu sztuka piwowarstwa przeniosła się do Azji, a stamtąd do Grecji i Rzymu. Do Polan – protoplastów Polaków, piwo dotarło między VI-X w. n. e. Dopiero jednak w IX w. dodano chmiel, którego początek powszechnego stosowanie w europejskim browarnictwie datuje się na XII w.

Średniowiecze

Okres średniowiecza to początek dużego rozkwitu browarnictwa, którego głównymi producentami były klasztory. Jako pożywny i dający energię napój, mnisi mogli pić piwo także w trakcie postu. Produkowali je na potrzeby własne, dla pielgrzymów, ale także nie raz stosowali je jako środek płatniczy. Każdy klasztor miał swoje własne receptury ważenia, a wiele dzięki sprzedaży i monopolowi na rynku zgromadziły pokaźne majątki, które przyczyniały się także do rozwoju technologii produkcji. Symbolem piwa w Irlandii stał się Św. Patryk, który dopiero za dobrego „browara” odprawiał egzorcyzmy do wezwanego gopspodarstwa.

W XII w. zniesiono monopol klasztorów na piwo, choć ze względu na najwyższą technologię produkcji i ich duże środki finansowe – mnisi byli najbardziej uprzywilejowaną grupą. Niemniej za produkcję wzięła się także szlachta, która zatrudniała piowowarów i stawiała własne browary. Karol Wielki powołał w tym czasie urząd indendenta, który miał na celu nadzorowanie jakości produkcji. Te wszystkie działania przyczyniły się do znacznego rozwoju technologi  i większego do piwa.

Nowożytność

Technologia produkcji piwa zmieniła się mocno od zamierzchłych czasów. Mamy dzisiaj znacznie więcej wiadomości o samej fermentacji oraz oczywiście inny sprzęt (termometr alkoholowy, chłodziarki). Dziś piwo jest najpopularniejszym napojem alkoholowym na świecie, w którym w ciągu jednej tylko minuty wypija się blisko 100 tys. butelek / puszek piwa.

Rodziny piw

Wyróżniamy dwie duże rodziny piw – ale (piwa fermentacji górnej) oraz lager (piwa fermentacji dolnej). Rodzaj fermentacji zależny jest od użytych drożdży. Przy dolnej fermentacji, drożdże fermentują w niższych temperaturach i osadzają się na dnie fermentatora. Piwa takie posiadają większą trwałość i pełniejszy, bardziej orzeźwiający smak. Do tej rodziny należą także piwa fermentacji spontanicznej. W przypadku górnej fermentacji drożdże osadzają się na górze fermentatora, fermentując w temperaturze wyższej (nawet do 25 stopni). Piwa takie są bardziej smakowe i aromatyczne.

Piwa górnej fermentacji

ale pale – tradycyjne brytyjskie, jasne lub ciemnobrązowe, słabe

* ale mild – tradycyjne brytyjskie, słabe

* ale bitter – tradycyjne brytyjskie, bursztynowe, słabe, gorzkie

* scottish ale – szkockie, ciemne, słabe, z posmakiem dymu

* ale blegique – belgijskie, złote lub miedziane, słabe

* brown – bursztynowe, mocne i słodkawe, czasami z posmakiem orzechów.

* porter – ciemne, mocne i słodkawe.

* stout – ciemne, słabe, o delikatnym palono-gorzkim posmaku

* weizen / weissbier – jasne lub ciemne,  o bananowo-goździkowym posmaku, mocno musujące

* trapist – belgijska odmiana piw klasztornych, jasne, czasami o posmaku karmelu

* altbier / alt – półciemne, gorzkie

* abbaye – ciemne, mocne

* czerwone – słodkawe

* kölsch – jasne, mocne

Piwa dolnej fermentacji

* pilzner / pils – jasne, gorzkie

* lager – jasne, gorzkie

* bock – bursztynowe, mocne

* porter – mocne

* ice lager – jasne

Piwa fermentacji spontanicznej

lambic – gorzkie (gueze, kriek, faro – odmiany)

Bibliografia:

* Wikipedia – Wolna Encyklopedia
* Michael Jackson – Tyskie vademecum piwa
* Zdzisław T. Nowicki – Domowe piwa, cydry, wina, nalewki, likiery, kremy