Skuteczne uczenie się

Mnemotechnika to dziedzina zajmująca się przyswajaniem i przywoływaniem informacji z naszego mózgu.

Pamięć

Wokół Nas, w każdym momencie dzieje się wiele – przejeżdżają samochody, wieje wiatr, śpiewają ptaki. Wykonujemy też wiele czynności, otrzymujemy różne bodźce (np. swędzenie) czy prowadzimy krótkie nieznaczące rozmowy. Większości tych rzeczy nie pamiętamy, albo raczej pamiętamy tylko ułamek sekundy. Można przyjąć, że domyślnie nie pamiętamy niczego w dłuższej perspektywie czasu, a jedynie to co uznamy za warte zapamiętania.

W zależności od czasu zapamiętywania, pamięć możemy podzielić na:

• sensoryczną – ok. 0,5 sekundy, przechowuje 99% informacji, które do Nas docierają, w „surowej” formie.
• krótkotrwałą – ok. kilkunastu sekund, kontrola uwagi, przygotowuje informacje do zapisania w pamięci długotrwałej
• długotrwałą – zapamiętanie, czyli zapisanie informacji w określonym obszarze w mózgu

Każda informacja, która do Nas „dociera” przechodzi przez te obszary. Kiedy zobaczymy jadący samochód najpierw trafia on do pamięci sensorycznej (oka, uszu). Jeżeli skupimy na nim uwagę, przechodzi do pamięci krótkotrwałej (tymczasowej). Wtedy podejmujemy (nieświadomie) decyzję czy był na tyle interesujący, że chcemy go zapamiętać (np. aby opowiedzieć o nim znajomym). Jeżeli tak – informacja o samochodzie zostaje zapisana w pamięci długotrwałej.

Zdobywanie informacji

Czytaj ze zrozumieniem

Czytając tekst, który w gruncie rzeczy jest dla Nas nudny, nie zapamiętamy zbyt wiele z niego. Jedyne otrzymamy poczucie straconego czasu. Jeżeli uczymy się do egzaminu, w praktyce oznacza to konieczność ponownego wracania do jego fragmentów lub ponownego przeczytania całości. Bywa, że wydajemy sobie polecenia „nie nauczę się tego”, a potem mamy pretensje do Swojego umysłu, że nie zrozumieliśmy przerabianego materiału. Sposób w jaki myślimy i podchodzimy do lektury ma kluczowe znaczenie w zapamiętywaniu.

Zanim zaczniesz czytać, zadajmy sobie pytanie co może być interesującego w omawianym temacie, co da Mi wiedza którą zdobędę po przeczytaniu tekstu. Ustal sobie czas na czytanie i wyznacz nagrodę – np. jak ogarniesz temat to będziesz mógł zrobić sobie przerwę na granie w ulubioną grę (lub cokolwiek innego co umila Ci czas). Mów sobie „Im szybciej to zrobię tym szybciej będę mógł zacząć”. Dobrze działa też konkretny termin – np. „muszę zdążyć do 16-tej, bo umówiłem się ze znajomymi”. W ten sposób motywujesz się do jak najszybszego zapamiętywania informacji, gdyż nadajesz jej pewną wartość. Jak skończysz to zdobędziesz to co naprawdę chcesz robić w danym momencie. Wymagana jest tutaj jednak samodyscyplina.

Sam proces czytania przebiega w ten sposób, że kierujemy uwagę na poszczególne słowa, zdania i na końcu fragmenty. Jeżeli nie rozumiemy zdania to prawdopodobnie dlatego, że nie rozumiemy któregoś z wyrazów lub sformułowań. Znajdź te słowa i poznaj ich znaczenie. Twoim krótkoterminowym celem niech będzie zrozumienie wyrazu, sformułowania, zdania, później – fragmentu tekstu. Przy tym wszystkim ważne jest angażowanie wyobraźni, która stanowi podstawę większości technik zapamiętywania. Wyobrażaj sobie zdania, fragmenty, a czasami nawet pojedyncze wyrazy – „widzieć”, „słyszeć”, „czuć” to co czytasz.

Jeżeli tekst sam w sobie jest dalej nudny to staraj się zainteresować samym procesem czytania – „czytanie jest fajne”, „ta zabawa w zapamiętywanie jest fajna”, „czytam i wszystko wiem – niczym super-szpieg”.

Skanowanie tekstu

Jeżeli potrzebujemy szybko zdobyć jakąś konkretną informację z książki to nie powinniśmy czytać całego tekstu. Zaczynamy od spisu treści, po czym przechodzimy do poszczególnych działów i czytamy co któreś słowo, aż natrafimy na punkt w którym będzie wspomniane to czego szukamy. Wtedy dopiero wczytujemy się w to miejsce. Jest to bardzo skuteczne, szybkie i zarazem proste. Ta technika przydaje się także kiedy chcemy szybko zapoznać się z samą książką.

Kategoryzacja wiedzy

Wszystko co wiemy jest zapisane w różnych obszarach naszego mózgu. Można powiedzieć, że nasz mózg jest jak wielka biblioteka podzielona na tematyczne działy. Kiedy wyobrazimy sobie słowo „samochód” przypomni nam się wszystko to co jest związane z samochodami. Możemy przeglądać tą bibliotekę i odpytywać o konkretne jej fragmenty. Podział na kategorie ma kluczowe znaczenie w próbach przypominania sobie tego co zapamiętaliśmy. Mózg po zdobyciu wiedzy potrzebuje trochę czasu, by poukładać wszystkie elementy do właściwych półek. Najefektywniej robi to podczas snu. Jeżeli jesteś wyspany – masz „czysty” umysł, co oznacza że umysł uporządkował informacje i jest gotowy na otrzymywanie kolejnych.

Kiedy intensywnie myślimy nad jakimś problemem, nie znajdujemy rozwiązania i w końcu dajemy sobie spokój, nie oznacza to wcale, że Nasz umysł przestał rozmyślać nad nim. Robi to dalej, ale nieświadomie. Zwykle dzień lub kilka dni później nagle przypomina nam się to o czym myśleliśmy i doznajemy „olśnienia” (eureka!). Dzieje się tak dlatego, że mózg cały czas próbuje porządkować informacje, a tak naprawdę problem który nie ma rozwiązania ciężko jest do czegokolwiek „dodać”. Szukanie wspomnianych „kategorii” prowadzi więc poniekąd do rozwiązania samego problemu. Ten proces znowu działa najefektywniej podczas snu.

Chaos vs porządek

Przyswajaniu wiedzy sprzyja porządek w każdym aspekcie naszego życia. W szczególności zaś porządek w naszym najbliższym otoczeniu – czyste i uporządkowane biurko, pokój, mieszkanie. Istotna jest także sfera prywatna (rodzina, znajomi) czy my sami – czystość, zadbanie, samopoczucie. Odrywając uwagę poprzez spoglądanie na różne przedmioty leżące na naszym biurku, których nie powinno na nim być (papierki, szklanki, brud) „gubimy się w tekście” i czasami musimy ponownie doczytywać fragmenty. To wydłuża proces przyswajania wiedzy i prowadzi do znużenia.

Chaos ma jednak pewien plus – sprzyja kreatywności. Wiele różnych niezwiązanych ze sobą bodźców, którymi bombardujemy nasz umysł, tworzy wiele różnych myśli z wielu kategorii.. Jeżeli rozmyślamy nad czymś co dotyka wielu aspektów życia to taki nieporządek może nam pomóc w znalezieniu inspiracji – np. artystom, muzykom, scenarzystom. Nie sprzyja to jednak zapamiętywaniu – przed rozpoczęciem nauki dobrze jest uporządkować otoczenie i poprosić znajomych / rodzinę, by nam nie przeszkadzali.

Zapamiętywanie informacji

Zdania i rymowanki

Jeżeli chcielibyśmy zapamiętać jakieś trudne słowo / hasło, z pomocą może przyjść nam zdanie lub rymowanka w której pierwsze litery każdego wyrazu dają poszukiwane słowo. Na przykład wyraz NASA można przełożyć na Niewielki Albatros Skopał Agrest. Zapamiętanie tej głupiej sekwencji jest na tyle proste, że w zasadzie nie trzeba jej zbytnio powtarzać. Dobrze jest sobie również wyobrazić wspomnainą scenkę – niewielki albatros kopiący owoc agrestu. Im bardziej „głupkowata” – tym lepiej. W ten sam sposób można też zapamiętywać daty.. np. rok 960 – Za dziewięcoma kurami i sześcioma grzybami nie było niczego.. oprócz Mieszka I (wtedy przejął władzę). Przeczytanie i wyobrażenie sobie powyższego tekstu spowoduje, że datę 960 zapamiętamy bez większych problemów.

Lista zakupów

Aby zapamiętać jakikolwiek ciąg wyrazów można posłużyć się również wyobraźnią, ale tym razem tworzymy historyjkę w której głównymi bohaterami są nasze produkty. Nadal – im bardziej absurdalna tym łatwiej będzie Nam taką listę zapamiętać. Przy tym tworząc ją skupiamy się zawsze na dwóch kolejnych wyrazach. Przypomnienie jednego spowoduje, że przypomni nam się kolejny. Oczywiście musimy uruchomić wyobraźnię. Przykładowo, chcę kupić:

• marchew
• kalafior – marchew krzyczy na kalafior
• papryka – kalafior skacze po papryce w stroju kąpielowym
• woda – papryka gryzie butelkę z wodą

Zapamiętanie słowa marchew spowoduje, że przypomni nam się kalafior.. później papryka, a na końcu butelka wody. Oczywiście pod warunkiem, że wyobrazimy sobie każdą z opisanych wyżej scenek.

Numery

Zakładki / wieszaki to technika która pozwala na zapamiętanie dowolnego ciągu cyfr. Przy małym nakładzie nauki możemy bez problemu zapamiętać nawet numery kont bankowych. Polega ona na tym, że tworzymy zestaw wyrazów pod który podpinamy cyfry

1. koń
2. samochód
3. balon
4. traktor
5. słoń
6. masło
7. lizak
8. mucha
9. burak

Wpierw musimy się nauczyć który wyraz występuje pod daną cyfrą. Następnie ponownie tworzymy historyjkę jak miało to miejsce z listą zakupów. Każdy wyraz oznacza teraz jednak cyfrę. Oczywiście można stworzyć zestaw wyrazów 1-100, aby dwukrotnie przyspieszyć ten proces.

Przykładowo, aby zapamiętać ciąg cyfr 98225 możemy utworzyć coś takiego

• 98 – burak próbuje z procy trafić w muchę
• 82 – mucha jedzie na wózku sklepowym
• 22 – wielka mucha „godzilla” atakuje inne muchy w mieście
• 25 – mucha goni słonia, który ucieka na drzewo

Tą techniką możemy zapamiętać ciąg kilkudziesięciu cyfr poświęcając na to kilka minut.

Podsumowanie

Jest to na tyle duży temat, że trudno wyczerpać go w całości w krótkim tekście.

1. Koncentruj się na tym co czytasz, kieruj swoją uwagę i wyobrażaj sobie to co przeczytałeś.
2. Nigdy nie używaj negatywnych sformułowań w stylu „nie nauczę się tego”.. zamiast tego „potrzebuję godzinę na przyswojenie wszystkiego”.
3. Zastanów się co czytasz i jak ta wiedza nam się przyda. Jeżeli potrzeba – wyznacz sobie „nagrodę” za naukę.
4. Spróbuj zainteresować się danym tematem – mów sobie, że to „w gruncie rzeczy ciekawe, bo…”.
5. Utrzymuj porządek w miejscu i otoczeniu w którym czytasz.
6. Twórz historyjki, aby zapamiętać listy
7. Stwórz sobie listę słów i przypisz im numery. Naucz się tego i stosuj historyjki, aby przypominać sobie długie ciągi cyfr.